دین و انقلاب های عربی: مطالعه موردی انقلاب مصر

Authors

مهدی عوض پور

دانشگاه یاسوج جاسب نیک فر

دانشگاه یاسوج

abstract

چکیده در طول نیم قرن گذشته و در سایه کمرنگ شدن تز «سکولارسازی» و تلاش برای جدایی دین و سیاست، نقش و جایگاه دین در حوزه عمومی مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی بوده است. هدف نوشتار حاضر مطالعه حضور دین درون حوزه عمومی است و برای این کار تلاش می کند تا از طریق پرداختن به نشانه های حضور دین از حضور بسیج کنندگی و حضور نمادین گرفته تا حضور سیاسی و در نهایت حضور نهادی، تحولات سیاسی مصر در طول سه سال گذشته را مورد واکاوی قرار دهد. حضور دین در حوزه عمومی مصر یکی از ویژگی های اصلی دوره پس از انقلاب 25 ژانویه به شمار می رود و این حضور باعث نگرانی برخی ها شده است و این نه فقط به دلیل قطب بندی ها و اختلافات میان نیروهای اسلامی و نیروهای لیبرالی و سکولار است، بلکه همچنین به دلیل چیزی است که برخی ها آن را نقض دستاوردهای انقلاب مصر به عنوان یک انقلاب مدنی می دانند؛ انقلابی که طبق نظر این طیف می بایست در دو عرصه سیاسی و اجتماعی فضای بیشتری به نیروهای مدنی در مقایسه با جریان های دینی بدهد و این چیزی است که به نظر برخی ها اگر محقق نشود، ممکن است فرآیند تحول دموکراتیک در مصر به شکست بیانجامد. اما عده ای دیگر معتقدند که سرنگونی نظام مبارک و پایان سیطره حزب حاکم (حزب ملی دموکراتیک)، منجر به بروز تنوع شدید در نقشه صحنه سیاسی مصر و وزن بازیگران گوناگون از جمله بازیگران اسلامی شده است. بنابراین از زمان برکناری مبارک، احزاب و گروه های سیاسی جدیدی ظاهر شده اند که به جریان های فکری و ایدئولوژیکی گوناگونی وابسته هستند. اما تحول برجسته در وضعیت پراکندگی و افتراقی نمایان است که جنبش ها و احزاب اسلامی در دوره پس از انقلاب ها به آن دچار شده اند. از این رو تعداد احزابی که به مرجعیت دینی تکیه دارند، از 15 حزب عبور کرده و اگر وضعیت گشایش سیاسی کنونی تداوم یابد، همچنان امکان افزایش این تعداد وجود دارد. نوشتار حاضر به این نتیجه می رسد که دین نقش مهمی در تعیین شکل تحول دموکراتیک و ماهیت آن در مصر در خلال دوره آتی خواهد داشت. همچنین تاکید می کند که چنین نیست که تنها یک نیروی اسلامی بر حوزه عمومی تسلط داشته باشد؛ بلکه نوعی پراکندگی و تنوع درون جنبش اسلامی رخ داده است. این پژوهش اشاره می کند که هرگاه مصر به سمت دموکراسی گام بر می دارد، تحولی در گفتمان احزاب و جریان های سیاسی قدیمی و جدید رخ داده و ایدئولوژی و اقدامات آن ها متنوع و گوناگون شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دین و تحول دموکراتیک در مصر پسا‌ انقلاب

فرایند دموکراسی‌خواهی، اصلی اجتناب‌ناپذیر و مسیر دست‌یابی به آن نیازمند دموکراتیزاسیون فرهنگی است تا بتوان در یک شرایط ارگانیک و در چشم‌انداز ساختار مدنظر آرمان‌های مردم، فاکتورهای واقعی آن را در جامعه پیاده کرد. مقاله حاضر به نقش دین در تحول دموکراتیک کشور مصر می‌پردازد. در این میان، پارادایم جدید مردم‌سالاری دینی به عنوان بارزترین شاخصه انقلاب 25 ژانویه مصر قلمداد می‌شود، زیرا برآیند نقش دین ...

full text

آزمون‌پذیری نظریه دولت رانتیر در انقلاب های جهان اسلام ( مطالعه موردی ایران و مصر )

  The structural look at explaining the occurrence of revolutions within the framework revolutionary theory is one of the most important approaches of researchers to the field of revolutionary studies. With the advent of the Islamic Revolution in Iran, these scholars turned their attention to the revision of Iran's revolution.  One of the most prominent of these people in this approach is The...

full text

دین و تحول دموکراتیک در مصر پسا انقلاب

فرایند دموکراسی خواهی، اصلی اجتناب ناپذیر و مسیر دست یابی به آن نیازمند دموکراتیزاسیون فرهنگی است تا بتوان در یک شرایط ارگانیک و در چشم انداز ساختار مدنظر آرمان های مردم، فاکتورهای واقعی آن را در جامعه پیاده کرد. مقاله حاضر به نقش دین در تحول دموکراتیک کشور مصر می پردازد. در این میان، پارادایم جدید مردم سالاری دینی به عنوان بارزترین شاخصه انقلاب 25 ژانویه مصر قلمداد می شود، زیرا برآیند نقش دین ...

full text

رهبری و حفظ انقلاب در ایران و مصر؛ تحلیلی بر نقش محمد مرسی درشکست انقلاب مصر

امام خمینی (ره) در دهة 1350 مصداق روشنی از مفهوم بیداری اسلامی را از ایده تا عمل در ایران محقق ساخت و آن را به‌عنوان الگویی به جهانیان عرضه کرد. سه دهه پس از این روی‌داد، در ژانویة 2011 خیزش عمومی مردم مصر به بار نشست و حکومت سی‌‌سالة حسنی مبارک سرنگون شد و متعاقب آن طی روندی دموکراتیک محمد مرسی در مقام رئیس جمهور برگزیده شد. اما بی‌کفایتی وی در پای‌بندی به اهداف انقلاب و تمکین از مطالبات مردمی...

full text

بررسی مقایسه‏ای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر

  مقاله حاضر، به بررسی مقایسه‏ای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب 25 ژانویه مصر می‏پردازد و مفروضه آن این است که بدون این بررسی، فهم و تبیین انقلاب مصر ممکن نیست. پشتوانه نظری مقاله، نظریه فرایند انقلابی و همچنین، نظریه «فرصت سیاسی» در چارچوب جامعه‏شناسی جنبش‏های اجتماعی است. کاربست این نظریه‏ها نشان می‏دهد انقلاب اسلامی ایران فرصت سیاسی مناسبی برای جنبش انقلابی مصر فراهم نمود تا در زمانی کوتاهتر ...

full text

انقلاب به مثابه متن بررسی انسان‏شناختی انقلاب مصر

مقاله‌ی حاضر در پی خوانش انقلاب ژانویه 2011 مصر به‌عنوان یک متن واحد با دیدگاه انسان‌شناختی است. رویکرد نظری اتخاذشده، ترکیبی از آرای وبر و هرمنوتیک گادامر است و در روش‌شناسی از آرای انسان‌شناسی تفسیری و به‌خصوص کلیفورد گیرتز استفاده شده و شامل دو بخش توصیف مختصر و توصیف فربه است. در توصیف مختصر انقلاب مصر، به بررسی زمینه‌ی اجتماعی فراملی و ملی پرداخته و در توصیف فربه، خوانش اندیشه‌های مسلط در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
دانش سیاسی و بین المللی

جلد ۱، شماره ۴، صفحات ۸۳-۱۰۶

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023